समाज

या चैका! (महिला अंतराळयात्रींचा संघर्ष) सुकल्प कारंजेकर २८ मार्च २०२४

“मी सीगल बोलतेय. इकडे सगळं ठीक आहे. मला इथून खुलं क्षितिज दिसतं आहे: निळसर नितळ क्षितिजापलीकडे गडद अवकाशाचा खोल महासागर दिसतो आहे. तो मला खुणावतो आहे. इथून पृथ्वी खूप सुंदर दिसत आहे.” - व्हॅलेंटीना तेरेश्कोव्हा (पहिल्या महिला अंतराळयात्री) यांच्या उद्गाराचा स्वैर अनुवाद ऑक्टोबर २०१९मध्ये क्रिस्टिना कोच आणि जेसिका मेर या अंतराळयात्रींना एक महत्त्वाचं काम देण्यात आलं. पृथ्वीपासून सरासरी ४०…

'मिळून साऱ्याजणी' पुरस्कृत विद्या बाळ अध्यासन प्रकल्प - 2 गीताली वि. मं. १८ सप्टेंबर २०२३

युनोनं 1975 हे वर्ष जागतिक महिला वर्ष म्हणून जाहीर केलं त्याला 2025 मध्ये पन्नास वर्ष पूर्ण होतील, त्यानिमित्त 1975 ते 2025 या 50 वर्षात महिलांसंदर्भात सामाजिक, आर्थिक, सांस्कृतिक, राजकीय, कायदे, कला, क्रीडा, आरोग्य, शिक्षण, विज्ञान, तंत्रज्ञान, शेती, पर्यावरण, उद्योग आदी क्षेत्रात विशेषतः महाराष्ट्रात काय काय महत्त्वाच्या ठळक घटना, घडामोडी झाल्या त्याचा सामान्य स्त्री, पुरुष आणि एल.जी.बी.टी.आय.क…

वंचितांच्या शिक्षणाचे आव्हान पेलणारी ’प्रयोगभूमी’ राजाराम कुंभार ०९ मार्च २०२३

या घटनेला वीसेक वर्षं झाली असतील. श्रीरामपूर येथील बी.एड्‍ कॉलेजमध्ये प्राध्यापक होतो, आणि त्यावेळच्या ’उदयोन्मुख भारतीय समाजातील शिक्षण’ या पेपर क्रमांक एक मधील दुसरा शैक्षणिक समाजशास्त्राचा विभाग माझ्याकडे अध्यापनासाठी होता. त्यात ’वंचितांचे शिक्षण’ या अंतर्गत आदिवासींचे शिक्षण हा एक घटक होता. एके दिवशी मी तो शिकवला. त्यानंतर दुपारच्या सुट्टीत एक प्रशिक्षणार्थी माझ्या केबिनमध्ये आला आणि म्हणाला,…

गाळाचे ढिगारे आणि तोडलेली बांधणं परिणीता दांडेकर ०७ मार्च २०२३

सूर्य पश्चिमेला कलला होता. त्याची सोनसळी किरणं आजूबाजूला पसरली होती. आम्ही वाशिष्ठी नदीच्या एका उपनदीच्या पात्रात उभे होतो. अवघ्या ६५ वर्षांचे हरी गणपत निकम हे एखाद्या डॉल्फिनसारखा सूर मारून बांधणाखाली गेले. काहीच वेळात त्यांनी एक टोपली वर आणली. ती सुबकरीत्या विणलेली टोपली इतकी सुंदर होती की, ती बनवणार्‍या हातांना दुवा द्यावीशी वाटली. त्यांचा उजवा हात त्यांनी टोपलीच्या तोंडावर घट्ट दाबून धरला होता…

Happy being a bad woman! Sinu Sugathan १८ ऑगस्ट २०२२

I am a Malayalee woman brought up in Maharashtra which makes me multi-cultural and multi-linguistic juggling with multiple identities. I realise in today’s times wherein awareness on mental health and mental well-being is discussed almost in every platform using terms like ‘multiple identities’ can be seen in a different light altogether. Having said this, my constant juggle between identities is …

संपादकीय नीलिमा गुंडी १० ऑगस्ट २०२२

ऑगस्ट १९८९ मध्ये सुरू झालेल्या संस्थापक संपादक विद्या बाळ ह्यांच्या ‘मिळून सार्‍याजणी’ या मासिकाने वीस वर्षे पूर्ण केली; ही एक विशेष नोंद घेण्यासाठी गोष्ट आहे. एखादे मासिक चालवणे, ही किती कष्टप्रद गोष्ट आहे, याची आपण कल्पना करू शकतो. मात्र भाषेच्या आणि समाजाच्या जपणुकीसाठी नियतकालिकांची नितांत गरज असते. समाजाची केवळ जपणूक करणेच नव्हे, तर समाजाला वेळोवेळी वास्तवाभिमुख करणे, यासाठी त्याची नव्याने उभ…

‘साऱ्याजणी’च्या अक्षरवाटांची दिशा अरुणा बुरटे ०८ ऑगस्ट २०२२

‘मिळून साऱ्याजणी’ २०१९ वर्षारंभ अंक प्रकाशनाच्या कार्यक्रमात संस्थापक-संपादक श्रीमती विद्या बाळ यांनी ‘तत्त्व म्हणून मी यापुढे वार्षिक कार्यक्रमात मंचावर बसणार नाही’, असे जाहीरपणे सांगितले होते. २०२० या वर्षी त्या खरोखरच नाहीत, याची मनात रुखरुख आहे. ‘मिळून साऱ्याजणी’ या मासिकाचा १९८९ ते २०१९ या तीन दशकांतील अंतरंगाचा ‘साऱ्याजणीच्या अक्षरवाटा’ (विद्या बाळ अध्यासन प्रकल्प अहवाल– एक झलक) हा संक्ष…

मिळून साऱ्याजणी मधील सदरांचे परीक्षण: भाग ४ वंदना पलसाने ०४ जुलै २०२२

विद्या बाळ अध्यासन प्रकल्पाच्या अंतर्गत साऱ्याजणीच्या अक्षरवाटा ह्या शिर्षकाच्या अंतर्गत साऱ्याजणीच्या प्रवासाचा आढावा विवीध लेखांच्या आधारे ह्यात घेण्यात आला आहे. वेगवेगळ्या विषयांवर साऱ्याजणी ने सदरांच्या मार्फत चर्चा घडवून आणली अश्या वैविध्य असणाऱ्या सदरांचे आणि त्यामध्ये हाताळल्या गेलेल्या विषयांचे वंदना पालसणे ह्यांनी परिक्षण केले आहे तर सदरांची माहिती देणारा आणि साऱ्याजणी कोणत्या विषय हातळते…

मिळून साऱ्याजणी मधील सदरांचे परीक्षण: भाग ३ वंदना पलसाने ०४ जुलै २०२२

विद्या बाळ अध्यासन प्रकल्पाच्या अंतर्गत साऱ्याजणीच्या अक्षरवाटा ह्या शिर्षकाच्या अंतर्गत साऱ्याजणीच्या प्रवासाचा आढावा विवीध लेखांच्या आधारे ह्यात घेण्यात आला आहे. त्यातील हा अजुन एक लेख ज्यात वंदना पालसने साऱ्याजणीच्या सदरांचा आढावा घेतला आहे. वेगवेगळ्या विषयांवर साऱ्याजणी ने सदरांच्या मार्फत चर्चा घडवून आणली अश्या वैविध्य असणाऱ्या सदरांचे आणि त्यामध्ये हाताळल्या गेलेल्या विषयांचे वंदना पालसणे ह्…

महत्त्वाचे दुवे