समाज

माझा स्वयंपाक घरातला प्रवास मेहेरझाद दुबाश ११ नोव्हेंबर २०२५

माध्यमांतर प्रत्येकाच्या आयुष्यात काही अनुभव असे असतात जे नकळत आपल्याला घडवत राहतात. मेहेरझाद दुबाश यांचा ‘माझा स्वयंपाकघरातला प्रवास’ हा लेख अगदी असाच रोजच्या साध्या क्षणांतून उलगडत जात आतून आपल्याला हलकेसे जागं करणारा आहे. एका अकरावीच्या मुलाने पैशांची बचत करत स्वयंपाकघरात पाऊल टाकलं आणि त्यातून त्याच्या आयुष्यभराचा चवीचा, नात्यांचा, जबाबदारीचा आणि समानतेचा एक सुंदर संवाद सुरू झाला. आईपासून आ…

शर्मिलानं पेरलेलं आता उगवू लागलं आहे अनिल जायभाये ११ नोव्हेंबर २०२५

माध्यमांतर एखाद्या शिक्षकाचं कार्य म्हणजे फक्त ज्ञान देणं नव्हे, तर विचारांची बीजं पेरणं. ‘शर्मिलानं पेरलेलं आता उगवू लागलं आहे’ या अनिल जायभाये यांच्या लेखातून आपण एक विलक्षण शिक्षिका डॉ. शर्मिला रेगे यांचा इतरांवरचा प्रभाव अनुभवतो. बुलढाण्याच्या छोट्या गावातून आलेल्या विद्यार्थ्याचा प्रवास विद्यापीठाच्या वर्गापासून समाजाच्या केंद्रापर्यंत कसा पोहोचतो, हे हे लिखाण आपल्याला दाखवतं. आपल्या शिकवण…

नायक खलनायक झाले... का? प्रमोद निगुडकर ११ नोव्हेंबर २०२५

माध्यमांतर मालवणी कॉलनीच्या गल्ल्यांमधून दिसणारी ही कथा म्हणजे आपल्या समाजाचं वास्तव आहे. ‘नायक खलनायक झाले... का?’ या प्रमोद निगुडकर यांच्या लेखात अशफाक, मिलिंद, पप्पू यांसारख्या तरुणांची कहाणी आहे. एकेकाळी ते सगळ्यांचे आवडते, वस्तीतले नायक होते. पण हळूहळू परिस्थिती, बेरोजगारी आणि आधाराचा अभाव यांनी त्यांना चुकीच्या वाटेवर नेलं. हा लेख त्यांच्या चुका दाखवतो, पण त्याचबरोबर आपला समाज, आपली व्यवस…

नाईटबिच: मातृत्वाच्या आतील स्त्रीत्वाचा टाहो... अजित देशमुख ०९ नोव्हेंबर २०२५

‘नाईटबिच: मातृत्वाच्या आतील स्त्रीत्वाचा टाहो...’ हे अजित देशमुख यांचं चित्रपट परीक्षण आधुनिक स्त्रीच्या मनातल्या अस्वस्थतेचा आणि मातृत्वामागच्या गप्प राहिलेल्या थकव्याचा आरसा आहे. मॅरिएल हेलर दिग्दर्शित Nightbitch (2024) या चित्रपटाच्या माध्यमातून देशमुख मातृत्व, स्त्रीत्व आणि पितृसत्ताक अपेक्षांच्या गुंतागुंतीकडे अतिशय संवेदनशील नजरेने पाहतात. एमी ॲडम्सच्या पात्रातून दिसणारी आई आणि स्त्री यांच्य…

‘किचन कॅबिनेट’, राज्यमंत्री, स्वतंत्र पदभार राम जगताप ०५ नोव्हेंबर २०२५

माध्यमांतर राम जगताप यांच्या ‘किचन कॅबिनेट, राज्यमंत्री, स्वतंत्र पदभार’ या लेखात एका पुरुषाचा स्वयंपाकघरापर्यंत पोचलेला प्रवास केवळ विनोदी किस्स्यांच्या माध्यमातून नव्हे, तर सामाजिक भिंती हलवणाऱ्या आत्मपरीक्षणाच्या रूपात उलगडतो. प्रेमाच्या नात्याने सुरुवात झालेली ही पाककला पुढे साथीदार, वडील आणि नागरिक म्हणून जबाबदारीची शाळा ठरते. ऑम्लेटपासून अंडा-भात, भेंडीपासून भरलेल्या कांद्यापर्यंतची त्याच…

रेप कल्चर वैभव छाया २८ ऑक्टोबर २०२५

माध्यमांतर वैभव छाया यांचा हा लेख सामाजिक वास्तवावर खोलवर भाष्य करणारा आहे. बदलापूर, बंगाल आणि इतर राज्यांतील बलात्कार प्रकरणांचा सविस्तर आढावा घेत त्यांनी फक्त घटनांची मांडणी नाही केली, तर त्यामागील राजकीय हिपोक्रसी, समाजातील पुरुषसत्तात्मक वृत्ती, प्रशासनाची निष्क्रियता आणि आपली नैतिक दुर्बलता यांवरही प्रकाश टाकला आहे. लेखात लोकांच्या प्रतिक्रियांचा, माध्यमांच्या भूमिकांचा आणि शिक्षणव्यवस्थे…

अल्फा मेल बिपिनचंद्र चौगुले २८ सप्टेंबर २०२५

माध्यमांतर: बिपिनचंद्र चौगुले यांनी ‘अल्फा मेल’ या संकल्पनेवर आपला सखोल विचार मांडला आहे. भारतामध्ये लिंगभावसमानतेसाठीचा प्रवास सोपा नव्हता. १९७४ मध्ये ‘Towards Equality’ अहवाल आल्यानंतर महिलांविषयीच्या धोरणांमध्ये आणि चर्चेत मोठा टप्पा गाठला गेला. पुढे २०२४ मध्ये या अहवालाला ५० वर्षे पूर्ण झाली आणि आज २०२५ मध्ये आपण मागे वळून पाहतो आहोत. या पन्नास वर्षांच्या वाटचालीत काही सकारात्मक बदल झाले, श…

स्वत:ला रचितच जावे! प्रा. संदिप गिरासे २८ सप्टेंबर २०२५

माध्यमांतर या लेखात मिळून साऱ्याजणी मासिकाचे प्रतिनिधी आणि अंधश्रद्धा निर्मूलनाचं झोकून देऊन काम करणाऱ्या प्रा. संदीप गिरासे यांनी एक वेगळी आणि आत्मपरीक्षणात्मक वाट उघडली आहे. स्त्री-पुरुष समानतेबद्दल बोलताना ते स्वतःच्या अनुभवातून पुरुषी अहंकाराचे सूक्ष्म पैलू उलगडतात आणि पुरुषांना ‘पुरुषभान’ जागवण्याचं आवाहन करतात. समाजात समता प्रस्थापित करण्यासाठी कायदे, चळवळी आणि उपक्रम महत्त्वाचे असले तरी …

मातृसत्तेकडून पितृसत्तेकडे... डॉ अशोक राणा ०१ सप्टेंबर २०२५

मानवजातीच्या इतिहासाचा मागोवा घेताना लक्षात येतं की आज आपल्याला सहज स्वीकारलेली पितृसत्ताक रचना ही तुलनेने नवी आहे. समाजशास्त्रज्ञ आणि इतिहास अभ्यासक डॉ. अशोक राणा यांच्या मते, एकेकाळी मातृसत्ता आणि स्त्रीसत्ता या समाजव्यवस्था प्रस्थापित होत्या, ज्यात स्त्रियांना केवळ सन्मानच नव्हे तर सत्ता आणि संपत्तीचंही स्वामित्व होतं. या व्यवस्थेचा प्रवास, तिचं पतन आणि त्यातून उभी राहिलेली पुरुषप्रधान संस्कृती…

महत्त्वाचे दुवे